Patsers, porno en privacy

Planet MultiMedia 28 mei 2004

Laatst dacht ik, kom, ik probeer weer eens een discotheekje. Jaren geleden waren die dingen niet te vermijden, daarna kwam er een periode waarin je er nog niet dood gezien wilde worden. De laatste tijd begint het weer een beetje 'in' te raken, ook dankzij de Baja Beach Club.

Al jaren timmeren die lui aan de weg, en het patroon is altijd hetzelfde. Eerst haal je de patsers binnen. Da's niet echt moeilijk - gedempte verlichting, hoge prijzen en een stelletje schaars geklede blondines doet wonderen. In hun kielzog komt dan de rest van het discopubliek. Die vergapen zich aan de patsers en aan de schaars geklede vrouwen, en kunnen dan thuis vertellen dat ze iets spannends hebben meegemaakt.

En nu is er dan de patserchip. Weer zo'n briljante ingeving. Stel je voor: we slingeren een bericht de wereld in dat we in het vervolg de portemonnee gaan vervangen door een implantaat. Iedereen zo'n chip onder de huid met een tegoed erop, vooraf betalen. Als je binnenkomt, word je geregistreerd. Bestel je iets aan de bar, dan wordt het gelijk afgeschreven. Brr. Ik durf er gif op in te nemen dat er binnen de kortste keren geen hond meer over de dansvloer komt.

Nee, dan de Baja. Die pakken zoiets heel anders aan. Ten eerste breng je het als een speciale dienst voor VIPs. VIPs is Baja's voor patsers. Omhooggevallen proleten en halve criminelen met te veel geld, en een dringende behoefte dat stuk te slaan in een discotheek, het liefst onder toeziend oog van een zwerm zwijmelende gangsterliefjes. Zeg maar een soort van Mabels, maar dan jonger.

En zo kondigden de Baja-guys laatst aan dat alleen, let wel alléén voor VIPs, beroemdheden en patsers binnenkort een onderhuidse chip beschikbaar komt. Kost bijna niks, de 125 piek die je ervoor betaalt, komen voor het grootste deel terug in de vorm van een opgeslagen begintegoed. Maar ze zijn mondjesmaat beschikbaar, om te beginnen op z'n hoogst een stuk of twintig. Briljante greep: exclusiviteit. Nog even volhouden en het klootjesvolk staat zich te verdringen om ook zo'n ding te mogen hebben.

Die chip heeft de grootte van een flinke rijstkorrel en komt onder de huid van de bovenarm. Da's de tweede briljante ingeving: kun je met je biceps flexen terwijl je betaalt. Veel van die discopatsers zijn in hun vrije tijd bodybuilders. Zo'n bovenarm ziet er dan uit als een zak met walnoten en op één daarvan zit dan een extra ribbeltje en dat is de chip. Let op mijn woorden, binnenkort komt er een speciale versie voor vrouwelijke Baja-gasten. Drie keer raden waar die straks geïmplanteerd gaan worden.

Inmiddels heeft een handjevol van Baja's stamgasten zo'n ding. Implanteren schijnt een fluitje van een cent te zijn. Het duurt een paar minuten en met wat plaatselijke verdoving voel je er niets van. Rechtstreeks vergelijkbaar met een tatoeage, denk ik dan. Straks krijg je die er gratis bij. Kun je ook nog van een afstand zien of iemand radiografisch gelabeld is.

Over privacy maken die Baja-gasten zich niet druk, want ze zijn ze er allang aan gewend dat ze in de gaten worden gehouden. Beetje kortzichtig is het wel. Uit publicaties van de radiochip-industrie bleek laatst dat bijna niemand nog de moeite neemt een einddatum in de software van zo'n ding te bouwen. Als het tegoed namelijk op is, gaat zo'n chip gewoon op passief en dan gebruikt ‘ie nauwelijks nog stroom. Wel blijft hij waarneembaar, dus je loopt nog jarenlang het risico dat je bewegingen worden geregistreerd door voorbijkomende transponders.

Spammer-truc
Volgens mij is hier sprake van een nieuw verschijnsel: anti-privacy. Privacy is voor losers. Een beetje VIP is te volgen, alleen losers blijven achter in de schaduw. Spammers maken er ook al gebruik van. Die gebruiken tegenwoordig tienduizenden hotmail-accounts tegelijk om hun rotzooi te verzenden. Eigenlijk kan dat niet, want om zo'n account te openen, moet je eerst voorbij een zogeheten Captcha-drempel. Dat zijn die gerasterde vierkantjes erin met een woord in vervormde letters. Dat woord moet je vervolgens intypen voordat je het account kunt openen. Omdat alleen mensen die vervormde letters kunnen lezen, voorkom je dat een spammer software-matig een hele hoop van die accounts tegelijk opent.

Wat doen die spammers nou? Die zetten pornosites op, zeg maar een soort Baja's op het web. Zodra iemand aanklopt, mag ‘ie binnen nadat hij het woord in het Captcha-vierkantje heeft ingetypt. Per slot van rekening moet je het een beetje exclusief houden, nietwaar? Wat de ongelukkige pornoganger niet weet, is dat dat vierkantje net gekopieerd is vanaf een hotmail- accountopeningspagina. Hij lost dus gewoon even het Captcha-probleempje van de spambaas op. En niet alleen hij: met hem, tienduizend anderen. Probleem opgelost - de spammer kan zijn verwoestende werk voortzetten met tienduizenden nieuwe emailaccounts.

En zo verwoesten we langzaam maar zeker allemaal onze eigen privacy...

De media onthoofd

Planet MultiMedia 14 mei 2004

Er slingeren volgens mij inmiddels ongeveer een miljard cameraatjes rond op deze aardkloot. Inclusief zo’n 150 miljoen camerafoons dit jaar, oplopend tot 600 miljoen in 2008 (cijfers van InfoTrends), komen er binnen de kortste keren nog een paar miljard bij. Altijd al gedacht dat die dingen ons nog eens gingen opbreken, maar de manier waarop is toch weer verrassend.

Tot voor een paar decennia was het overzichtelijk. De enigen voor wie je moest uitkijken, waren de persfotografen. Dat zijn die lui die beroepsmatig hun camera op van alles richten met de bedoeling er een publieksplaatje van te maken. Geen probleem, het waren en zijn er niet veel en ze worden ook nog geacht een beroepsethiek erop na te houden.

Toen kwamen de beveiligingscamera’s. Da’s al een stuk minder overzichtelijk. Vaak staan ze verdekt opgesteld en wat je al helemaal niet weet, is wie er ergens achter een schermpje zit mee te loeren, of wat er met de opnames gebeurt, voorzover die ergens worden bewaard. Waar? Voor welk doel? En wie kan er allemaal bij? Volgens een recente rapportage van de BBC staan er wereldwijd zo’n 25 miljoen opgesteld. Kampioenen zijn de Engelsen, die permanent worden beloerd door 2,5 miljoen van die dingen. Da’s er één voor elke 20 Britten.

En nu is er het digitaaltje. Los of ingebouwd, ze zijn overal en het zijn net insecten. Ze vermenigvuldigen zich even snel, je vindt ze overal, en als je op vakantie een leuk plekje denkt te hebben gevonden, blijkt het ervan vergeven. Ze zeggen altijd dat de insecten de wereld overnemen zodra de mensheid is uitgestorven. Nou, tegen die tijd is er volgens mij voor iedere geleedpotige een digitale camera.

Maar tot die tijd zitten wij ermee. En het effect wordt nog eens behoorlijk versterkt door het internet. Nu kun je er niet alleen op rekenen dat alles en iedereen op ieder moment wordt vastgelegd, maar ook dat alles wat maar enigszins het verkondigen waard is, zijn weg naar de openbaarheid vindt. Daar kunnen Máxima en haar echtgenoot, hoeheetieookweer, over meepraten. Zeker nu de beelden van de gestolen camera van Amalia's moeder breeduit op het Internet te zien zijn.

There’s no escaping death and digital cameras. Was het niet ‘death and taxes hoor ik iemand zeggen? Nee, belastingen zijn wel te vermijden. Uitgerekend de Oranjetjes kunnen daarover meepraten: ze betalen er geen.

En wie zijn het slachtoffer van die overdaad aan camera-ogen? Dat is nu juist zo raar. Altijd gedacht dat wij dat zelf zouden zijn, dat we definitief privacy zouden inruilen voor paranoia, en permanent over onze schouder kijkend door het leven zouden moeten. Niets van dat alles, en ik denk dat ik begin te snappen waarom. Wie is er in Godsnaam geïnteresseerd in al die miljarden dagelijkse leventjes?

Nee, het voornaamste slachtoffer is de persfotografie. Vroeger was dat een vak. Je moest kunnen fotograferen en ook nog eens de gave hebben om ter plaatse te zijn als er iets noemenswaardigs gebeurt. Dat is nu definitief voorbij. Er is altijd iemand ter plaatse. Die iemand heeft altijd een camera. En de kunst van het fotograferen is ook niet meer relevant. We zijn met zovelen dat het juiste plaatje er altijd bij zit.

Tegen digitale plaatjes is in het internettijdperk geen kruid meer gewassen. Dat merken de Amerikanen nu in Irak, en dictaturen overal ter wereld. Het is zelfs zo erg dat de terroristen het onderspit dreigden te delven. Terroristen zijn namelijk de enigen die nog niet met digitaaltjes rondlopen. Mobieltjes hebben ze niet, want dan worden ze binnen de kortste keren opgespoord door de CIA en van de weeromstuit wantrouwen ze ieder digitaal apparaat. Een professioneel terrorist communiceert via postduiven.

Daarom nemen zelfs de terroristen nu in toenemende mate de camera ter hand. Osama Bin Laden kwam al eens in de zoveel tijd bovengronds, omdat daar de belichting beter was, en nu zijn ze zelfs begonnen hun terreurdaden te filmen. De camera als terreur-instrument.

Deze week is niet alleen Nick Berg onthoofd, maar ook de media. Vroeger stonden die aan de top van de publiciteitspiramide. Het nieuws werd gemaakt, de media versloegen het. Nu worden de media verslagen door het nieuws. De piramide is een kopje kleiner gemaakt door gewone mensen waarvan er altijd een paar ter plaatse zijn als er nieuws is, of door degenen die zelf het nieuws maken en het meteen maar even verslaan.

Misschien is dat ook de verklaring voor onze toenemende tolerantie jegens inbreuk op onze privacy. We laten internetproviders, spamfilteraars en virusscanners routinematig onze post lezen en denken dat het wel in orde is. Google neemt een proef met een emaildienst waarin ze nota bene elke mail doorlezen om er nog een advertentie of twee bij te plaatsen en er ontstaat een run op de beschikbare accounts. Mensen fotograferen elkaar en zodra er toevallig iemand iets spannends vastlegt, vindt het altijd zijn weg naar de publiciteit.

De enige bescherming onze privacy is de doordeweekse saaiheid van het leven. Al het andere, het nieuwswaardige, is publiek bezit. Wij zijn onze eigen media geworden. De kop is eraf.

Bèta's

Planet MultiMedia 3 mei 2004

Ik benijd ze niet, die alfa’s. Sinds de komst van PC, Internet en email is de wereld een stuk technischer geworden. Zo technisch dat de eerste de beste Trosjournalist het prijsuitreikingsfeestje van de Librisjury met wat giswerk en een druk op de knop diepgaand kan bederven. Overigens bestond die jury niet alleen uit literati: hij werd nota bene voorgezeten door een van ’s lands bekendste beta’s, Ronald Plasterk. Heeft niet mogen baten. Nee, als alfa heb je het vandaag de dag niet bepaald gemakkelijk.

Behalve kennelijk in Nederland, waar het lijkt alsof alles wat naar bèta riekt het steeds moeilijker krijgt. Wiskunde-, natuurkunde- en scheikundestudenten hebben in ons kikkerlandje de kikkers zelfs verdrongen van het lijstje van met uitsterven bedreigde soorten. En op de ICT-ranglijst zakken we van de 3de naar de 8ste plaats.

Je zou bijna in complotten gaan geloven. Was die Balkenende geen pure alfa? Is hij misschien bezig de bèta's uit ons land te verjagen? Is dat vergezocht? Afgelopen jaar was wat die bèta-studenten betreft warempel zelfs een kleine opleving. Het aantal eerstejaars voor techniek en natuurwetenschappen nam ineens een beetje toe. Gelukkig had het kabinet het tijdig in de gaten en stelde men snel nog minder geld beschikbaar.

Ooit was het allemaal anders en stonden we aan de top. Techneuten en wetenschappers stonden gebroederlijk naast kaas en tulpenbollen als Nederlandse exportartikelen. Die tijd is voorbij. Nederland zakte afgelopen jaar van plaats 3 naar plaats 8 op de ICT-ranglijst die IBM en de Economist jaarlijks samenstellen. Bèta's die nu afstuderen, weten niet hoe snel ze naar de andere landen op de ranglijst moeten vertrekken.

Kansen in de techniek zijn er volop, banen liggen wereldwijd voor het oprapen. Je zou zeggen dat de hedendaagse eindexamenklantjes ondanks het falende Nederlandse overheidsbeleid massaal voor de bètastudies gaan, maar dat blijkt niet het geval. Hoe zou dat komen?

Laatst werd me duidelijk waarom. Ik kwam bij kennissen zo'n aanstaande schoolverlater tegen. Zijn moeder had me al trots verteld dat Jaap zo handig met computers en andere apparaten was. Wat ga je doen, vroeg ik. Technische Universiteit? Wiskunde? “Welnee”, zei hij, “da's voor dodo's”. Bedrijfskunde ging hij doen, want dan werd je veel sneller rijk. En dat met die computers dan, vroeg ik. Toch zonde om dat links te laten liggen?

Hij keek me aan alsof ik van een andere planeet kwam. Welke computers? “Nou jeweetwel”, zei ik, “zo'n ding met een scherm en een toetsenbord, waar je van alles mee kunt doen.” Geen blijk van herkenning. Ik zag dat ik zijn aandacht aan het kwijtraken was. Per slot van rekening was hij zeventien en had het gesprek al drie belminuten geduurd. Downloaden? Probeerde ik. Games? Chatten? Dating?

Maar het was al te laat. Hij wierp een blik op zijn mobiel, zag dat er alweer drie SMS’jes binnen waren en begon driftig te duimen.

En toen begreep ik het. Bèta's, alfa's, het zijn mensen van een voorbije generatie. PC’s, PDA’s, mobieltjes, het zijn huishoudelijke apparaten geworden. Internet is een medium, net als MTV en Idols. ICT is net zo interessant als een opleiding installatietechniek. Balkenendes voorganger en 's lands bekendste draaikont van dit moment, ex-premier en ING-comissaris Wim Kok, heeft een paar jaar geleden al de trend gezet, door publiekelijk te verklaren dat hij dacht dat een muis een soort afstandsbediening was.

En trouwens, als je voortdurend zit te downloaden, surfen en chatten, ga je toch ook geen studie Engels doen?

Vertel dat ’s lands literati maar eens. Die zijn er net aan gewend geraakt dat ze wel eens een toets moeten indrukken, om een email of een rapportje in te zien. En als echte literati hebben ze nog steeds niet geaccepteerd dat bijna alle nieuwe woorden tegenwoordig rechtstreeks uit het Engels worden geimporteerd. We spreken inmiddels geen Nederlands meer, maar Engelands.

De paar Nederlandse woorden die het Engelands nog rijk is, zijn snel uitgelegd. Zo hoorde ik laatst iemand aan een Nederlandse expat vragen wat een Oranjebal eigenlijk was, want Nederlanders in het buitenland spreken dezer dagen over niets anders?

Heel simpel, hoorde ik hem zeggen. Het is een feestje waarbij alle Nederlanders oranje kleren aantrekken en zich als bal gedragen. Aha, dacht ik. Nu begrijp ik ook ineens het idee achter het boekenbal. Kennelijk passen ook de alfa’s zich langzaam maar zeker aan. Binnenkort is er een nieuwe studierichting Engelands.