Blootgelegd

Planet MultiMedia 12 november 2004

Toen Theo van Gogh werd vermoord, vielen er twee slachtoffers in Nederland: hijzelf, en onze privacy.

Ik heb er op deze plaats al eerder over geschreven: de manier waarop wij onze persoonlijke levenssfeer waarderen is erg afhankelijk van de omstandigheden. Voelen we ons veilig, dan zijn we op onze privacy gesteld; voelen we ons bedreigd, dan zoeken we massaal bescherming onder de ver reikende vleugel van Big Brother.

Over Big Brother gesproken, Minister Donner, de grote winnaar van de gelijknamige Awards van vorig jaar, lacht zich nu een kriek. Aan een kant wordt ‘ie rechts ingehaald door zijn aartsrivaal Remkes, die het daarmee zo bont maakte dat ‘ie de woede van de Kamer op zijn hals haalde.

Je ziet die Kamerleden nu gewoon denken, ach, zo erg is het met die Donner nu ook weer niet gesteld, kennelijk kan het nog bonter. Ammehoela, natuurlijk kan het bonter, Heren en Dames parlementariërs! Ik weet dat jullie kort van memorie zijn, maar Joseph Goebbels leefde nu ook weer niet zo vreselijk lang geleden, of wel soms?

En aan de andere kant huilen de wolven in het bos om krachtiger maatregelen, en het Nederlandse volk huilt mee, getuige de resultaten van een enquête van de GPD-bladen. Een boodschap springt uit de resultaten huizenhoog tevoorschijn: "Alstublieft Mijnheer Donner, hier is mijn privacy, mag ik nu een stukje bescherming?"

Wat we allemaal schijnen te vergeten, is dat het onder de mat vegen van onze persoonlijke levenssfeer helemaal niets oplevert. Waarom wist de AIVD niets van de moordplannen? Waarom is het fundamentalistische terreurgroepje rond Mohammed B. gearresteerd geweest en weer vrijgelaten? Omdat alle extra vrijheden die je de inlichtingendienst geeft, stuklopen op de noodzaak van strafrechtelijke bewijsvoering. We hebben hier een Rechtsstaat, en dat verdraagt zich niet met een veiligheidsdienst die het voor het zeggen heeft. In feite heeft de idioot in Den Haag die het nodig vond om een handgranaat richting arrestatieteam te werpen ons allemaal een dienst bewezen. Na dat wapenfeit zien we hem voorlopig niet meer op vrije voeten. Dat was zonder die granaat wel anders geweest.

Dan maar naar China
En voor wie denkt dat dat allemaal wel meevalt, is hier een aardig tegenvoorbeeld: Afgelopen week vertoefde ik in China. Als verwoed Economist-lezer kocht ik daar een exemplaar van dit voortreffelijke blad. Mijn leesplezier duurde tot aan pagina 41: die ontbrak. Terug in Singapore fluks een compleet exemplaar gekocht. Wat bleek? Op pagina 41 van de Azie-editie stond een artikel over de problemen rond de Moslim-minderheid in de Chinese provincie Henan, die daar tot grootschalige rellen heeft geleid. De Economist rapporteert zeven doden en 42 gewonden, da's niet niks.

Da's wel niks als je in China woont. De Chinese autoriteiten zorgen er namelijk voor dat deze en andere berichtgeving volledig buiten je gezichtsveld blijft. Hoe ze dat doen? Niet alleen door preventieve (controle op binnenlandse pers) en reactieve (knipwerk in buitenlandse publicaties) censuur, maar ook door regelrecht in te grijpen in de persoonlijke levenssfeer.

Want toen ik over die rellen in Henan en andere uithoeken van het Chinese vasteland las, begreep ik ineens waarom kortgeleden nieuwe maatregelen werden afgekondigd rond SMS. Mobiele telefoonbedrijven zijn sinds een paar maanden verplicht om alle SMS-verkeer te filteren op een wekelijks door de Chinese overheid (of door de Communistische Partij, je weet nooit wie wat doet in dit land) uitgevaardigde lijst met sleutelwoorden. Komen die voor in een SMS-bericht, dan wordt het niet doorgegeven, althans niet aan de geadresseerde. Wel aan de censors. En wee het gebeente van de ongelukkige verzender.

Hetzelfde gebeurt met Internetsites en e-mail. Ik ben al de tel kwijtgeraakt van het aantal keren dat ik niet bij een website kon omdat die werd afgeschermd door de filters van de Chinese autoriteiten. Ook e-mail wordt in de gaten gehouden. Een probleem daarbij vormen de grote aantallen internetcafés in China, waar de overgrote meerderheid zich nog steeds geen eigen PC kan veroorloven. Er zijn er honderdduizenden. Daarbij zijn het vrijplaatsen voor het versturen van controversiële mailtjes: je komt binnen, betaalt een paar dubbeltjes, verstuurt wat mails en gaat weer weg. Wie kan je wat maken?

Nou, de Chinese censuurpolitie bijvoorbeeld. Want die patrouilleert regelmatig langs alle internetcafés, die bovendien verplicht zijn loglijsten bij te houden met naam en identificatienummer (Uweetwel, dat persoonsnummer waar Donner zo'n grote fan van is) van de cliëntèle. Die controles zijn overigens niet alleen repressief, maar ook preventief. Want komt het te vaak voor dat iemand onwelgevallige dingen doet in zo'n internetcafé, dan wordt de tent gewoonweg gesloten. De afgelopen paar maanden is dat al een paar duizend keer gebeurd.

Als je er de berichtgeving van de Chinese overheid en de (onder strikte controle staande) media erop naleest, hoor je altijd dat dit alles slechts om een reden gebeurt: om te voorkomen dat er porno en andere onzedelijke zaken worden geraadpleegd of aan de man gebracht. Dat van die problemen met minderheden speelt natuurlijk geen enkele rol, dat begrijpt U wel.

Nee, maar zo houd je het land veilig en de minderheden in toom. Willen we die kant op? Wie dat wil, mag van mij de groeten doen aan Big Brother Donner.