Yoctosoft en teringbytes
Planet MultiMedia 6 augustus 2004
Globalisatie, miniaturisatie, nanotechnologie, halfgeleidertechniek; deze begrippen hebben één ding gemeen. Minimaal vijf lettergrepen, hoor ik zeggen. Nee, nog eentje: last van getalleninflatie.
Ik heb het nog nergens gezien, maar in plaats van de wereldgeschiedenis in te delen in tijdvakken aan de hand van culturen, keizerrijken of intellectuele of politieke stromingen, kun je de tijdbalk indelen door aan te geven welk getal maatgevend was voor elke periode.
Ooit begonnen we te tellen op onze vingers. Meer dan tien was veel. In het Romeinse Rijk waren getallen boven de honderd nog tamelijk zeldzaam, en in ieder geval behoorlijk lastig op te schrijven. MCMLXXVIII is 1978, het jaar waarin ik best geboren had willen zijn. Van de Middeleeuwen tot aan het begin van de 20ste eeuw heersten de duizendtallen. Een paar duizend gulden was een behoorlijk kapitaal. Een plaats met meer dan een paar duizend inwoners heette al gauw een stad.
Maar na de industriële revolutie ging het in rap tempo omhoog met de gemiddelde schaalgrootte. Tot voor kort lag de lat bij miljoenen. Onze Rijksbegroting heette de miljoenennota, als miljonair was je iemand, en diskettes (voor de achtergeblevenen,), CD-Rommetjes, of memorysticks waren maatje Megabytes.
'Mega' in de hard- en softwaresector betekent overigens geen miljoen: het is twee tot twintigste, ofwel zo'n vijf procent meer dan een miljoen. Daaraan kun je trouwens zien dat de nerds het voor het zeggen hadden toen de Megabyte-schijf werd uitgevonden. Toen de Gigabyte-schijf kwam, was het uit met de pret en voerden de marketingboys en -girls de boventoon: een vaste schijf van een Gigabytes bevat geen 1024 Megabytes, zoals je zou verwachten, maar 1000. Da's twee en een half procent minder voor dezelfde claim. Soms is marketing geen verbetering.
Maar de nerds, doorknopers en bonentellers ploegden voort. En nu hebben we dan gigabyte-kaartjes op postzegelformaat, het rode koffertje bevat miljardennota's, en als je op de beurs niet minimaal een paar miljard waard bent, behoor je tot het midden- en kleinbedrijf. En binnenkort is ook dat niet meer genoeg. Bush is er al in geslaagd begrotingstekorten te produceren waarvan de projecties in de biljarden (of triljoenen?) lopen en de eerste betaalbare vaste schijven met een Terabyte (TB) zijn inmiddels op de markt.
Dat laatste biedt overigens veelbelovende nieuwe mogelijkheden voor ons polderlandse taalgebruik. Want die schijf blijft op een goed moment geheid hangen (het grootste deel van de gebruikers werkt per slot van rekening nog steeds met Windows), en ik hoor de teringbytes al door 's lands kantoren galmen.
Internationaal wordt dat trouwens een probleem: Engelstaligen houden qua taalgebruik een ander systeem aan dan wij. Million, billion en trillion liggen telkens een factor duizend uit elkaar. Bij ons zitten tussen mil-, bil- en triljoen stappen van een miljoen, en de tussenliggende aanduidingen zijn jarden. Ik zie het al voor me, een deskundoloog op een congres in 2006 die wil vertellen dat er inmiddels per dag twee biljard maal wordt geSMSt. Of twee SMSjes worden gebiljart. De spreker raakt hopeloos in de war en neemt een slok water. Ons systeem is te ingewikkeld. Een quadriljoen heeft bij ons 24 nullen. Dus ik denk dat zoals op ieder taalterrein, ook hier de Engelsen het pleit onverkort gaan winnen. Ik voorspel het einde van de jarden.
Ik quadrillion heeft trouwens ook al vijftien nullen. Ik vraag me af hoe dat straks verder moet. Dat kan toch niemand meer behappen? Het klinkt raar, maar ik pieker wel eens over zulke dingen. Krijgen we over een paar jaar een globabylonische spraakverwarring?
Gelukkig bieden de voorvoegsels een uitweg. Na giga komt tera, na tera komt peta en dan zit je dus op dat quadrillion. Daarna volgen exa, zeta en yotta. De Grieken hielpen ons ooit op weg tot en met zeta. Yotta komt van de nerds en staat voor 24 nullen. Ik vrees dat we daarna weer aan de marketingboys overgeleverd zullen raken. God weet wat er dan uit de bus rolt. Supergiga? Ik houd mijn hart vast.
Omlaag geldt overigens precies hetzelfde. In een maatschappij waar miljarden huis- tuin- en keukengetallen zijn, praat iedereen inmiddels over nanotechnologie. Een enkele wijsneus weet inmiddels als dat pico eenduizendste nano is. Iemand die 'femto' roept, heeft stiekem zitten te oefenen voor Triviant. Overigens zit je dan alweer vijftien nullen achter de komma en met meer kun je in een normale conversatie sowieso niet meer uit de voeten. Wetenschappers wel. Die gaan dan verder met atto en femto, uit het Grieks, en zepto en yocto uit het nerds.
Over een jaar of tien heeft de wereld zijn eerste quadrilionair. Dat is dan de stichter en grootaandeelhouder van het softwarebedrijf Yoctosoft.
Globalisatie, miniaturisatie, nanotechnologie, halfgeleidertechniek; deze begrippen hebben één ding gemeen. Minimaal vijf lettergrepen, hoor ik zeggen. Nee, nog eentje: last van getalleninflatie.
Ik heb het nog nergens gezien, maar in plaats van de wereldgeschiedenis in te delen in tijdvakken aan de hand van culturen, keizerrijken of intellectuele of politieke stromingen, kun je de tijdbalk indelen door aan te geven welk getal maatgevend was voor elke periode.
Ooit begonnen we te tellen op onze vingers. Meer dan tien was veel. In het Romeinse Rijk waren getallen boven de honderd nog tamelijk zeldzaam, en in ieder geval behoorlijk lastig op te schrijven. MCMLXXVIII is 1978, het jaar waarin ik best geboren had willen zijn. Van de Middeleeuwen tot aan het begin van de 20ste eeuw heersten de duizendtallen. Een paar duizend gulden was een behoorlijk kapitaal. Een plaats met meer dan een paar duizend inwoners heette al gauw een stad.
Maar na de industriële revolutie ging het in rap tempo omhoog met de gemiddelde schaalgrootte. Tot voor kort lag de lat bij miljoenen. Onze Rijksbegroting heette de miljoenennota, als miljonair was je iemand, en diskettes (voor de achtergeblevenen,), CD-Rommetjes, of memorysticks waren maatje Megabytes.
'Mega' in de hard- en softwaresector betekent overigens geen miljoen: het is twee tot twintigste, ofwel zo'n vijf procent meer dan een miljoen. Daaraan kun je trouwens zien dat de nerds het voor het zeggen hadden toen de Megabyte-schijf werd uitgevonden. Toen de Gigabyte-schijf kwam, was het uit met de pret en voerden de marketingboys en -girls de boventoon: een vaste schijf van een Gigabytes bevat geen 1024 Megabytes, zoals je zou verwachten, maar 1000. Da's twee en een half procent minder voor dezelfde claim. Soms is marketing geen verbetering.
Maar de nerds, doorknopers en bonentellers ploegden voort. En nu hebben we dan gigabyte-kaartjes op postzegelformaat, het rode koffertje bevat miljardennota's, en als je op de beurs niet minimaal een paar miljard waard bent, behoor je tot het midden- en kleinbedrijf. En binnenkort is ook dat niet meer genoeg. Bush is er al in geslaagd begrotingstekorten te produceren waarvan de projecties in de biljarden (of triljoenen?) lopen en de eerste betaalbare vaste schijven met een Terabyte (TB) zijn inmiddels op de markt.
Dat laatste biedt overigens veelbelovende nieuwe mogelijkheden voor ons polderlandse taalgebruik. Want die schijf blijft op een goed moment geheid hangen (het grootste deel van de gebruikers werkt per slot van rekening nog steeds met Windows), en ik hoor de teringbytes al door 's lands kantoren galmen.
Internationaal wordt dat trouwens een probleem: Engelstaligen houden qua taalgebruik een ander systeem aan dan wij. Million, billion en trillion liggen telkens een factor duizend uit elkaar. Bij ons zitten tussen mil-, bil- en triljoen stappen van een miljoen, en de tussenliggende aanduidingen zijn jarden. Ik zie het al voor me, een deskundoloog op een congres in 2006 die wil vertellen dat er inmiddels per dag twee biljard maal wordt geSMSt. Of twee SMSjes worden gebiljart. De spreker raakt hopeloos in de war en neemt een slok water. Ons systeem is te ingewikkeld. Een quadriljoen heeft bij ons 24 nullen. Dus ik denk dat zoals op ieder taalterrein, ook hier de Engelsen het pleit onverkort gaan winnen. Ik voorspel het einde van de jarden.
Ik quadrillion heeft trouwens ook al vijftien nullen. Ik vraag me af hoe dat straks verder moet. Dat kan toch niemand meer behappen? Het klinkt raar, maar ik pieker wel eens over zulke dingen. Krijgen we over een paar jaar een globabylonische spraakverwarring?
Gelukkig bieden de voorvoegsels een uitweg. Na giga komt tera, na tera komt peta en dan zit je dus op dat quadrillion. Daarna volgen exa, zeta en yotta. De Grieken hielpen ons ooit op weg tot en met zeta. Yotta komt van de nerds en staat voor 24 nullen. Ik vrees dat we daarna weer aan de marketingboys overgeleverd zullen raken. God weet wat er dan uit de bus rolt. Supergiga? Ik houd mijn hart vast.
Omlaag geldt overigens precies hetzelfde. In een maatschappij waar miljarden huis- tuin- en keukengetallen zijn, praat iedereen inmiddels over nanotechnologie. Een enkele wijsneus weet inmiddels als dat pico eenduizendste nano is. Iemand die 'femto' roept, heeft stiekem zitten te oefenen voor Triviant. Overigens zit je dan alweer vijftien nullen achter de komma en met meer kun je in een normale conversatie sowieso niet meer uit de voeten. Wetenschappers wel. Die gaan dan verder met atto en femto, uit het Grieks, en zepto en yocto uit het nerds.
Over een jaar of tien heeft de wereld zijn eerste quadrilionair. Dat is dan de stichter en grootaandeelhouder van het softwarebedrijf Yoctosoft.
posted by Jos. at Friday, August 06, 2004
<< Home