Spellende

Planet MultiMedia 23 juli 2004

Een onverwachte wereldwijde bestseller is het boekje 'Eats, Shoots and Leaves', een verhandeling over interpunctie met als veelzeggende ondertitel: 'The Zero Tolerance Approach to Punctuation.' Het prijkt hoog op de non-fictie bestsellerlijsten van steden in Europa, Amerika en zelfs Azië. Is dat toeval? Ik denk het niet.

Persoonlijk denk ik dat er een toenemende groep mensen bestaat die er genoeg van heeft. Publiceren is prima, wie schrijft die blijft. Dat er steeds meer media komen waarmee dat kan, is ook prima. Krant, tijdschrift, Internet, e-zines, nieuwsbrieven, blogs, iedereen die een geestelijke oprisping ervaart, heeft tegenwoordig de mogelijkheid de goegemeente deelgenoot te maken van al dan niet kwalijke dampen die er het gevolg van zijn. Ook prima. Vrijheid van meningsuiting moet. Maar alsjeblieft zeg, kan het ook een beetje juist gespeld?

Of het om spelling gaat, grammatica of interpunctie, de mores van het publicerende deel van de bevolking hollen zienderogen achteruit. Zelfs mijn lijfkrant de NRC, de laatste oase in een oprukkende woestijn van dorre taalellende, laat met steeds grotere regelmaat kleine en grote missers door het net glippen.

‘Eats, Shoots and Leaves’ pakt maar een deel van die uitglijders aan: het gaat enkel en alleen over interpunctie. De titel is ontleend aan een anekdote over een pandabeer die een cafetaria binnenkomt, een broodje oppeuzelt, een pistool afschiet en er weer vandoor gaat. De oorzaak? In het woordenboek blijkt achter ‘panda’ een komma teveel te staan in de omschrijving die ‘Eats shoots and leaves’ had moeten luiden.

Het plotselinge succes van dit overigens niet zo uitzonderlijk goed geschreven boekje is volgens mij te vergelijken met de plotselinge opkomst van Pim Fortuyn een tijdje terug. Toen ging het om een massaal protest tegen doorgeschoten politieke correctheid dat onder de radar binnenvloog, nu gaat het om een reactie van het denkende publiek op de liederlijke losheid waarmee taalregels met grote ongewassen voeten worden getreden. En dat zijn er kennelijk nog heel wat, als je naar de miljoenenoplage kijkt die ‘Eats, Shoots and Leaves’ inmiddels heeft bereikt.

Bewijzen kan ik het niet, maar volgens mij is de boosdoener het Internet. En dan met name de bloggers. Want die maken er een regelrecht potje van. Dames en Heren bloggers, een blog is een middel om snel een gedachte, een ingeving of een waarneming op het Net te zetten en met anderen te delen. Het is geen excuus om proza af te leveren dat er uitziet alsof het is opgeschreven door iemand met de intelligentie van een avocado. Met een ‘c’.

Jammer genoeg is dat de harde hedendaagse werkelijkheid. Om het in goed Gronings te zeggen: "Breek me de bek niet los." Soms denk ik dat ze een website met spellings- en grammaticaregels tot verplichte startpagina moesten maken voordat iemand ook maar een lettergreep mag uploaden.

Zitten er nog meer publieke reacties aan te komen? Ontstaat er misschien een tegenstroming, een bloggerschool die uitsluitend perfect gespelde en geolied lopende volzinnen aflevert? De voortekenen zijn niet goed. Kijk maar naar de discussiefora die her en der onderdeel van websites vormen, en dan heb ik het nog niet eens over de taalgruwelen die zich op de gemiddelde chatsite afspelen. Wat is dat toch met taalgebruik op het Internet?

Neem nu de xenofobe publieksreactie in Amerika tegen het enorme succes dat sites als Orkut en Fotolog hebben in Brazilië. In beide gevallen is het aandeel van de Brazilianen maar liefst zo’n 40%: netwerksites en fotologging zijn een doorslaand succes in Brazilië. Wat is het probleem? De Brazilianen posten hun boodschappen in hun moerstaal, het Portugees. En dat kunnen de Amerikanen niet lezen. Het gevolg: protesten van Yanks die zich ergeren aan al dat spul dat ze niet kunnen lezen, en geïrriteerde Brazilianen die protesterende Yanks voor xenofoob en nazi uitmaken.

Persoonlijk begrijp ik die Amerikanen niet. Een boodschap die je niet kunt lezen, sla je toch gewoon over? En wil je per se weten wat er staat, dan leer je gewoon de taal. OK, dat laatste is onder de gordel. Van Amerikanen mag je niet verwachten dat ze andere talen leren, en al helemaal niet meer na 9/11.

Maar alle gekheid op een stokje. Ik maak me behoorlijke zorgen over dit soort uitwassen. Het Internet, in wat voor verschijningsvorm dan ook, is de ultieme vorm van democratie. Kennelijk brengt dat kwaliteitsverlies met zich mee in de manier waarop met taal wordt omgegaan, zowel qua taalgebruik als qua tolerantie jegens vreemde talen.

Internet moet toegankelijk blijven voor iedereen, zelfs voor schrijvers met het intellect van een avocado. Maar het mag geen taalpuist worden.