Friday, October 01, 2004

Dekmantel

Planet MultiMedia 1 oktober 2004

Als organisaties hun naam veranderen, is er meestal wat aan de hand. Het is dan ook veelzeggend dat onze aloude BVD nu AIVD heet.

Ik moet altijd lachen als ik de naam 'BVD' hoor, zelfs voordat ik weet waar het bericht over gaat. Dus toen onze eigen versie van James Bond ('Mijn naam is Hoekstra, Frits Hoekstra') met een lang verbeid boek over De Dienst kwam, waren mijn verwachtingen dan ook hooggespannen.

'Project Mongool' stelde niet teleur. In het buitenland klinken zulke dingen sowieso altijd heel anders: 'Operation Down Syndrome' werkt aanzienlijk minder op de lachspieren. Wat was Project Mongool? Een nep-communistische partij, bedoeld om crypto-maoisten te lokken en ze vervolgens hun belangrijkste gegevens te ontfutselen.

Tegenwoordig heet zoiets 'phishing', en het toont aan dat een heleboel hedendaagse Internetverschijnselen eigenlijk niks nieuws zijn. Ze zijn er alleen een stuk makkelijker op geworden. Nu zet je een website op met wat bedrijfslogo's die je van de site van het gephishte bedrijf plukt. Citibank, eBay en andere wereldwijd opererende clubs zijn het meest populair. Vervolgens koop je voor 49 dollar een cd-rom met vijfhonderd miljoen emailadressen, je stapt naar een Martijn Bevelander-type om de verzending te regelen, en je bent grootschalig in business.

Nee, dan moest de BVD in die goeie ouwe tijd een stuk harder werken. Briefpapier drukken, statuten maken, bijeenkomsten organiseren, leden werven, er kwam geen eind aan. Afgezien van de figuranten die incidenteel moesten opdraven om de partijbijeenkomsten ergens op te laten lijken, waren er drie man fulltime mee bezig.

Toch is er een verschil tussen phishers, althans het deel van de phishers waarover we de laatste tijd lezen, en Project Mongool. Phishers zetten spooksites op en doen zich daarmee voor als bestaande organisaties. De BVD was slimmer: die richtte eerst zelf de spookorganisatie op. Dat laatste heeft als groot voordeel dat je bijna niet tegen de lamp kunt lopen. Boots je een bestaande club na, dan loop je met je spookclub vroeg of laat tegen de betrokkenen zelf op. Dat kan met een zelf opgerichte spookorganisatie niet gebeuren. Project Mongool is dertig jaar oud, en kwam pas boven water toen onze Polder-Bond daar uit eigen beweging mee in de publiciteit kwam.

Dat roept bij mij ineens een boel nieuwe vragen op. Goed, we lezen nu waarschuwende woorden over schurken die Citibank, eBay en de Duitse Postbank phishen. Maar zijn er ook phishers die zelf dekmantels hebben opgericht met al dan niet snode bedoelingen? Met een beetje verbeeldingskracht schieten er ineens talloze spectaculaire mogelijkheden te binnen.

Neem nu bijvoorbeeld Google. Kende iemand dat bedrijf eigenlijk voordat ineens die handige website verscheen? Oke, we kennen allemaal het verhaal van de twee wakkere Stanford-studenten in 1995. Maar klopt dat wel? Die boys zijn door Stanford onwaarschijnlijk goed behandeld: het kernpatent van Google is miljarden waard. Stanford, wiens eigendom het is, heeft het gebruik tot 2011 geheel gratis afgestaan.

Er zijn een boel contacten tussen de CIA en universiteiten zoals Stanford, met name via hun investeringsvehikel In-Q-Tel. Ook lopen er CIA-recruiters op de campussen rond. Is Stanford University wellicht langs andere weg beloond?

Google is notoir geheimzinnig over wat er in het bedrijf allemaal omgaat. Buitenstaanders, aandeelhouders incluis, hebben in het bedrijf dan ook geen donder te vertellen: van aandeelhoudersactivist ISS kreeg Google een spectaculair lage 'transparante bedrijfsvoering'-score van 0,2 uit 100.

Grote uitzondering op de stilte was het geruchtmakende interview dat Page&Brin afstonden aan Playboy, dat verscheen juist voordat ze beursmiljardairs werden. Het interview was een zodanig succes dat Playboy kort daarop een aantal uitspraken op zijn site zette die in het interview-nummer niet waren opgenomen.

Daar zit een interessant kijkje in de Google-keuken bij: Brin vertelde dat hij voor Google een alomvattend informatiesysteem heeft ontworpen dat alles registreert wat er in het bedrijf gebeurt. Klinkt behoorlijk inlichtingendienstachtig...

En dan is er dat beroemde motto: "Don't be evil." Dat motto dateert niet van Googles oprichting, in 1998. Het verscheen pas veel later, zo rond de jaarovergang 2001/02. Hee, januari 2002, was dat niet toen Bush die beroemde State of the Union hield waarin hij the Axis of Evil introduceerde? Zelfde tekstschrijver misschien?

Je zult mij nooit horen zeggen dat Google een dekmantel is voor de CIA. Persoonlijk zou ik bijzonder ontgoogled zijn als zoiets inderdaad het geval bleek. Maar phishers en de BVD drukken ons met de neus op het feit dat niet alles altijd is wat het lijkt. Tja, en dan ga je twijfelen. Een paar scheppen fantasie en een vleugje paranoia doen de rest.

A suspicious mind is a joy forever..